Hoe herken je bepaalde stoffen?

Welkom bij Famkes college! Ben je opzoek naar een geschikte stof voor jouw project, maar heb je geen idee welk stoftype je moet kiezen? Of zoek je een stoftype met specifieke eigenschappen? Dan is het heel handig om meer te weten over de grondstoffen en hoe je stoftypen kunt herkennen. Ik leer je hoe je stof in één oogopslag kunt herkennen!

Grondstoffen en hun eigenschappen

Wist je dat je de grondstoffen van je lapje kunt achterhalen door een brandproef en een natproef te doen? Neem een stukje stof of rafel een draadje af en steek die in brand. Kijk en ruik wat er gebeurt. Ook kun je een natproef doen: pak een draadje en maak deze in het midden nat. Probeer het draadje dan te breken/uit elkaar te trekken.

• Wol: brandt langzaam, dooft uit zichzelf en ruikt naar verbrand haar. Wol is waterafstotend en werkt isolerend.
• Zijde: net als wol is zijde zelfdovend en ruikt naar verbrand haar. Wanneer zijde nat wordt, neemt het vocht op;
• Katoen: ruikt naar verbrand papier, laat as achter en is sterker wanneer het nat is;
• Viscose: geeft bij branden hetzelfde resultaat als bij katoen, maar wanneer het nat wordt, is viscose juist minder sterk;
• Synthetische stoffen (zoals polyester, polyamide of nylon): branden erg snel en smelten al als het vuurtje in de buurt van de stof komt. Ook kan de vlam er roetend uitzien en de stof/het draadje krijgt een harde asbol als het branden is gestopt;
• Elastan: is ook een synthetische grondstof. Wordt altijd in combinatie met een andere grondstof gebruikt. Elastan maakt een lap extra rekbaar.

Zoek de naam van de grondstof bij de afbeelding hieronder:
Linnen, zijde, viscose, katoen, wol, polyester.

Tip van Famke: “Test een draadje van je stof door hem te verbranden of nat te maken en je komt er achter van welke grondstoffen het is gemaakt!”

Heb je al een stofje gevonden?
Voordat we kunnen herkennen wat voor naam een stof heeft, moeten we eerst weten of het gebreid of geweven is. 

Breisel
Bij een breisel denken veel mensen al snel aan een gebreide 'oma-trui'. In de basis klopt dat, maar wist je dat ook een t-shirt, je ondergoed en zelfs je panty een breisel is? Hoe herken je dan of een stof gebreid is? Dat is eigenlijk vrij simpel, het lijkt net alsof de garens als lussen in elkaar haken. Pak eens een vergrootglas en kijk van heel dichtbij naar de stof. Zie je dat de garens in elkaar zitten zoals het onderstaand plaatje? Dan heb je te maken met een (ketting-)breisel.

Tip van Famke: "Rafelt de (onafgewerkte) stof en kun je er een draadje afhalen? Dan is de stof geweven. Een breisel is in de rondte gemaakt en bestaat dus uit een enorm lange draad.

Voorbeelden van gebreide stoffen zijn french terry, tricot, jogging en punta di roma: een dubbel gebreide stof waarbij twee lagen op elkaar gebreid zijn, extra warm dus!

Tip van Famke: “Pak er een loep bij en zoom in op je eigen trui!”

Belangrijke weetjes over breisels:

• Rekbaar: wist je dat breisels over het algemeen meer rekbaar zijn dan weefsels? Een weefsel is in de basis niet rekbaar, tenzij er een percentage elastan in zit. Doordat de garens van breisels zijn verwerkt in lussen, zit er meer ruimte in.
• Een breisel kreukt minder, omdat de garens als ware terugveren. Pas wel op! Zonder elastan in het breisel heeft het wel de kans dat het niet helemaal goed terugveert en gaat flodderen.

Wist je dat... Tricot Frans is voor breisel? De Engelse naam is dan weer jersey. Die termen worden soms door elkaar gebruikt, maar betekenen dus hetzelfde.

Weefsel
Een geweven stof herken je meteen: de losse garens zijn gevlochten over en onder elkaar door. De manier waarop dit gedaan is, heet de binding, dit zegt weer iets over het type weefsel. Kijk met je loep eens goed hoe een draad loopt.

Een makkelijke manier om een weefsel te herkennen is door een stukje af te knippen en te kijken of je een draadje af kunt 'rollen'. Een weefsel bestaat uit meerdere losse draden, terwijl een breisel bestaat uit 1 lange draad. Een weefsel móet je dus echt afwerken met een lockmachine of (zigzaggen op een gewone naaimachine), omdat je anders continu losse garens in je handen hebt en er uiteindelijk niets van je lap overblijft.

Verschillende bindingen:

• Platbinding: gaat de draad over 1 draad en onder 1 draad door? Dan heb je te maken met een "platbinding". Voorbeelden van platbindingen zijn: poplin(-katoen), stevig canvas en ruwdoek.

• Satijnbinding

Iedereen kent wel de glanzende, nachtjaponstof. Wist je dat deze aan de achterkant vaak minder glanst? En dat je de draden goed kunt zien door de 'strepen' in de lap? Dat komt doordat de binding van de draden lang doorhalen voordat ze weer onder een ander draad heen gaan. Dat noemen we 'flotteringen'. De draad van een satijn gaat onder 1 draad door en over 3 of meer draden door, zoals onderstaande afbeelding.

• Keperbinding

Wanneer een draad over twee andere draden en onder 1 draad gaat, spreken we van een keperbinding. De garens in het weefsel creëren een diagonaal effect. Deze binding wordt veel gebruikt voor denim en broeken; in dat geval is de horizontale draad bijv. blauw en de verticale draad wit. Typisch voor denim! 

Wist je dat?: “Als je vraagt om een katoen, dat je zowel een weefsel of breisel kan krijgen? (Dit geldt eigenlijk voor alle grondstoffen: linnen, elastan, nylon, viscose, etc.). Katoen is een grondstof en dat zegt niets over de rest van de stof. Wat men vaak bedoelt met 'katoen' is een geweven stof in platbinding van katoen. Wij noemen dit “poplin” of "poplin-katoen".

Non woven
Als je zo ver bent gekomen in deze blog, dan ben je terecht gekomen bij de geheime categorie “non woven”. De naam zegt het al: de stof is niet geweven, maar ook niet gebreid. Voorbeelden van non-woven zijn vlieseline en vilt.

Meer leren?
Kan jij deze vraag al beantwoorden?: Wat is een andere benaming voor een breisel? 
Zo ja, dan ben je al een stuk wegwijzer geworden!

Ben je er nog niet helemaal uit of je nou een breisel, weefsel of non-woven stof in je hand of kast hebt? Of ben je nieuwsgierig geworden en wil je juist meer weten en leren? Lees dan nu ook eens de blogs over french terry, viscose of kunstleer van Famke, waarbij ik dieper inga op elke individuele stof. 

Een naaicursus volgen? We hebben een verzamelpagina waarop allerlei cursussen staan, door heel Nederland heen. Deze cursussen worden losstaand van Jan Sikkes gegeven.